- Apeluję do zarządów dużych korporacji handlowych o niezaciąganie tysięcy pracowników, zwłaszcza kobiet do niedzielnej, niekoniecznej pracy - powiedział abp Wiktor Skworc na uroczystościach z okazji 41. rocznicy podpisania porozumień jastrzębskich. Zaapelował do świeckich katolików o zbieranie podpisów i pisanie petycji do polityków o wyeliminowanie luk prawnych w ustawie o niedzielnym handlu.

Arcybiskupa katowickiego w jastrzębskim kościele NMP Matki Kościoła słuchali górnicy, związkowcy i politycy – wśród nich premier Mateusz Morawiecki. Abp Wiktor Skworc mówił im o zdobyczach, które przyniosły porozumienia jastrzębskie. Należało do nich wprowadzenie wszystkich wolnych sobót oraz przyjęcie zasady dobrowolności pracy w niedziele i święta.

- Jednak dopiero w roku 2018, dzięki inicjatywie NSZZ Solidarność, doczekaliśmy się ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, która uwolniła setki tysięcy ludzi, przede wszystkim kobiety, od niekoniecznej pracy w niedzielę. Niestety coraz częściej dochodzi do omijania tej ustawy, która obowiązuje w pełni dopiero od stycznia 2020 r., przez niektóre podmioty gospodarcze pod pretekstem świadczenia usług pocztowych - wskazał.

Przypomniał, że lukę w prawie, która skutkuje jego lekceważeniem, próbuje naprawić złożony w Sejmie 29 lipca projekt, podpisany przez 25 posłów. - Mając na uwadze tę inicjatywę, płynie dziś z Jastrzębia do osób, którym bliskie są zarówno duch solidarności, jak i treść porozumień sprzed 41. lat, gorący apel o poparcie działań poselskich na rzecz zmiany „ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę, święta oraz w niektóre inne dni” – powiedział.

Arcybiskup katowicki zwrócił się do świeckich katolików o podjęcie działań, dopóki nie jest za późno. - Ponieważ dla chrześcijan niedziela jest Dniem Pańskim apeluję także do świeckich przedstawicieli katolickich ruchów, stowarzyszeń i wspólnot! Zbierajcie podpisy, piszcie petycje i listy poparcia adresowane do marszałka sejmu, do posłów i senatorów, którzy was w parlamencie reprezentują, aby wspomniany projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk złożony w Sejmie ma nr. 1446) jak najszybciej procedowano, w celu uszczelnienia luk prawnych w tejże ustawie. Wzmacniajmy – póki nie jest za późno – społeczny ruch w obronie niedzieli jako dnia wolnego od niekoniecznej pracy” - podkreślił.

W swojej homilii abp Skworc wyliczył szereg argumentów na rzecz wolnej niedzieli, które są ważne także dla ludzi, którzy nie są chrześcijanami. - Beneficjentami wolnej od pracy niedzieli są nie tylko sprzedawcy czy kasjerki. Wolną niedzielę odzyskują osoby zatrudnione w zaopatrzeniu, przy dystrybucji towarów i w logistyce. Są to tysiące pracowników, którzy wraz z rodzinami mają prawo do niedzielnego odpoczynku i świętowania. Czyż odpoczynek niedzielny nie służy odkrywaniu własnej tożsamości i budowaniu wspólnoty? Czyż wolna od pracy niedziela nie pozostaje w służbie wolności pracownika? Czy nie jest inwestycją w dzieci, które maja prawo w niedziele do obecności mamy i taty? – pytał.

Zauważył też: - Skoro dla ludzi wierzących, dla chrześcijan niedziela jest dniem Pańskim, uobecnieniem Zmartwychwstania Pańskiego i czasem zawiązania wspólnoty, a dla wszystkich obywateli może być dniem wyciszenia, odpoczynku, spotkania z kulturą i naturą, to być może warto raz jeszcze uwierzyć nadziei, że jedynie łącząc siły w takim przeżywaniu niedzieli, możemy do czegoś dojść, czegoś razem dokonać, coś razem zbudować!

W homilii padły też słowa o tym, że dla wierzących wzrastanie w osobistej świętości domaga się więc wolnej niedzieli, która stwarza możliwości budowania więzi z Bogiem poprzez modlitwę, rozważanie słowa Bożego i uczestnictwo w Eucharystii. - Niedziela wolna od pracy to nie luksus gwarantowany bogatym a sprawiedliwe prawo należne wszystkim - dodał abp Wiktor Skworc. - Wspólne świętowanie, w tym przeżywanie wolnej od pracy niedzieli, być może pozostaje ostatnią okazją – pomimo ostrych podziałów i pluralizmu poglądów – do uświadomienia sobie prawdy o tym, że jako Polacy jesteśmy wspólnotą kulturową, obywatelską i religijną. Takie jest zresztą zasadnicze zadanie niedzieli: budowa na fundamencie solidarności i braterstwa międzyludzkich relacji i rodzinnych więzi, a także relację z Absolutem. A takie szanse stwarza niedziela z ograniczonym handlem, jak to jest w innych krajach UE - powiedział.

Przemysław Kucharczak

***

Publikujemy pełny tekst homilii:

Warto raz jeszcze uwierzyć nadziei.

Homilia Arcybiskupa Katowickiego, Jastrzębie, 2021.09.03.

1. Pozytywne skutki reform.

Patrząc z perspektywy ponad 40. lat od podpisania w Jastrzębiu społecznych porozumień, czego my - przedstawiciele starszego pokolenia byliśmy świadkami - możemy stawiać pytania o to, co wniosły one w życie naszego społeczeństwa i kraju. Z pewnością przygotowały zmianę, jaka dokonała się w roku 1989, a także stały się fundamentem przeprowadzonych reform. Najogólniej można stwierdzić, że polskie społeczeństwo odzyskało podmiotowość, a kraj suwerenność.

Poważne też były zdobycze socjalne i pracownicze. W 1980 r. ustalono m.in. wprowadzenie od roku 1981 wszystkich wolnych sobót oraz przyjęto zasadę bezwarunkowego przestrzegania dobrowolności pracy w dni ustawowo wolne (z niedzielą na czele!); zniesiono czterobrygadowy system pracy górników, dzięki czemu górnicy odzyskali wolne od pracy niedziele.

Jednak dopiero w roku 2018, dzięki inicjatywie NSZZ Solidarność, doczekaliśmy się ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, która uwolniła setki tysięcy ludzi, przede wszystkim kobiety, od niekoniecznej pracy w niedzielę. Niestety coraz częściej dochodzi do omijania tej ustawy, która obowiązuje w pełni dopiero od stycznia 2020r., przez niektóre podmioty gospodarcze pod pretekstem świadczenia usług pocztowych.

2. Obrona niedzieli wolnej od pracy niekoniecznej.

Luka w prawie, która skutkuje jego lekceważeniem, rodzi potrzebę korekty i uzupełnienia. Dlatego z satysfakcją przyjmujemy dokument podpisany przez 25 posłów. To poselski projekt „o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele, święta oraz niektóre dni”, którego celem jest uniemożliwienie obchodzenia ograniczeń handlu w niedzielę, złożony w Sejmie 29 lipca br. Mając na uwadze tę inicjatywę, płynie dziś z Jastrzębia do osób, którym bliskie są zarówno duch solidarności, jak i treść porozumień sprzed 41. lat, gorący apel o poparcie działań poselskich na rzecz zmiany „ustawy o ograniczeniu handlu w niedzielę, święta oraz w niektóre inne dni”.

Zwracam się najpierw do Was – ludzi Solidarności: bądźcie solidarni z tymi pracownikami, przede wszystkim z kobietami, którym ponownie grozi przymus niedzielnej pracy w handlu. Beneficjentami wolnej od pracy niedzieli są nie tylko sprzedawcy czy kasjerki. Wolną niedzielę odzyskują osoby zatrudnione w zaopatrzeniu, przy dystrybucji towarów i w logistyce. Są to tysiące pracowników, którzy wraz z rodzinami mają prawo do niedzielnego odpoczynku i świętowania.

Czyż odpoczynek niedzielny nie służy odkrywaniu własnej tożsamości i budowaniu wspólnoty?

Czyż wolna od pracy niedziela nie pozostaje w służbie wolności pracownika?

Czy nie jest inwestycją w dzieci, które maja prawo w niedziele do obecności mamy i taty?

Rodzicielskiego wsparcia i troski nie zastąpi realizowana przez państwo polityka prorodzinna wyrażana różnymi formami finansowego wsparcia, ponieważ rodzina potrzebuje czasu dla siebie; czasu na świętowanie poprzez wspólne spotkania z kulturą i naturą. Dostępne badania wskazują jednoznacznie, że człowiek wypoczęty pracuje bardziej efektywnie, a czas poświęcony rodzinie i osobom bliskim przynosi poczucie bezpieczeństwa i stabilizację. Te z kolei przekładają się na motywację i zaangażowanie w pracy.

Wspólnie z ludźmi Solidarności, w imię braterstwa i społecznej sprawiedliwości, apeluję kolejny raz do zarządów dużych korporacji handlowych o poszanowanie zasad życia społecznego i rodzinnego, o niezaciąganie tysięcy pracowników, zwłaszcza kobiet do niedzielnej, niekoniecznej pracy. Praca ze względu na swój podmiotowy charakter zawsze będzie przewyższała inne jej czynniki, z ekonomicznym zyskiem pracodawcy na czele! Nie można więc ekonomii stawiać przed prawem każdego człowieka do świątecznego odpoczynku i życia rodzinnego! Pamiętajmy, że niedziela wolna od pracy to nie luksus gwarantowany bogatym a sprawiedliwe prawo należne wszystkim.

Ponieważ dla chrześcijan niedziela jest Dniem Pańskim apeluję także do świeckich przedstawicieli katolickich ruchów, stowarzyszeń i wspólnot! Zbierajcie podpisy, piszcie petycje i listy poparcia adresowane do marszałka sejmu, do posłów i senatorów, którzy was w parlamencie reprezentują, aby wspomniany projekt ustawy o zmianie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele (druk złożony w Sejmie ma nr. 1446) jak najszybciej procedowano, w celu uszczelnienia wszelkich luk prawnych w tejże ustawie. Wzmacniajmy – póki nie jest za późno – społeczny ruch w obronie niedzieli jako dnia wolnego od niekoniecznej pracy.

3. Wolna niedziela jest również Dniem Pańskim.

Autor pierwszego czytania mszalnego wzywa nas do prawości, postawy wyrosłej z poszanowania prawa Mojżesza. Prawym jest człowiek, który ma prawe serce i postępuje zgodnie z prawem. Na Synaju Mojżesz otrzymuje od Boga dziesięć słów, dziesięć przykazań, które na wieki mają być przestrzegane. Trzecie brzmi: „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”. Pierwotnie odnosiło się ono do żydowskiego święta – szabatu.

Autor Księgi Wyjścia poucza tak: „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go uświęcić. Sześć dni będziesz pracować i wykonywać wszystkie twe zajęcia. Dzień zaś siódmy jest szabatem ku czci twego Boga, Jahwe. Nie możesz, przeto w dniu tym wykonywać żadnej pracy ani ty sam, ani syn twój, ani twoja córka, ani twój niewolnik, ani twoja niewolnica, ani twoje bydło, ani cudzoziemiec, który mieszka pośród twych bram. Bo w sześciu dniach uczynił Jahwe niebo, ziemię, morze oraz wszystko, co jest w nich, w siódmym zaś dniu odpoczął. Dlatego pobłogosławił Jahwe dzień szabatu i uznał go za święty".

Dla chrześcijan dniem szabatu jest niedziela, Dzień Pański – pamiątka Zmartwychwstania Chrystusa, dnia, w którym nasz Zbawiciel wyprowadził nas z niewoli grzechu i obdarzył życiem wiecznym. Wzrastanie w osobistej świętości domaga się więc wolnej niedzieli, która stwarza możliwości budowania więzi z Bogiem poprzez modlitwę, rozważanie słowa Bożego i uczestnictwo w Eucharystii. Prawdziwa pobożność domaga się też uczynków miłosierdzia.

Pielęgnowanie religijności i pobożności sprzyja wewnętrznej przemianie ludzkiego serca, wolnego od 13 grzechów, wyliczonych w odczytanym fragmencie Ewangelii. Czyż wyzwoleniem od tych wad w przestrzeni życia osobistego i publicznego nie powinno być zainteresowane całe społeczeństwo, a nawet rządzący?

Nie ulega wątpliwości, że promocja i ochrona niedzieli jako dnia wolnego od pracy dla wszystkich jest także zadaniem państwa i samorządu. Państwo powinno niedzielę chronić prawem jako fundamentalne społeczne spoiwo i kulturową wartość, niczym świętość!

Skoro dla ludzi wierzących, dla chrześcijan niedziela jest dniem Pańskim, uobecnieniem Zmartwychwstania Pańskiego i czasem zawiązania wspólnoty, a dla wszystkich obywateli może być dniem wyciszenia, odpoczynku, spotkania z kulturą i naturą, to być może warto raz jeszcze uwierzyć nadziei, że jedynie łącząc siły w takim przeżywaniu niedzieli, możemy do czegoś dojść, czegoś razem dokonać, coś razem zbudować!

„Każdy naród ma swoje święta, które z jednej strony odnoszą się do konkretnych wydarzeń z przeszłości, ale z drugiej mówią o najistotniejszych wartościach, które mają znaczenie dla jego teraźniejszości i mają wytyczać drogi na przyszłość. (…) My mamy dwa, wydaje się, że równorzędne święta narodowe: 11 listopada i 3 maja. A do tego dochodzi też Dzień Solidarności i Wolności obchodzony 31 sierpnia w rocznicę Porozumień Sierpniowych czy nawet Święto Wojska Polskiego obchodzone 15 sierpnia na pamiątkę zwycięskiej Bitwy Warszawskiej w 1920 r. Świętowanie wszystkich tych rocznic nie jest jedynie wspominaniem przeszłości, lecz zarazem pewnym zobowiązaniem wobec wspólnoty. Pokazujemy, że przy wszystkich dzielących nas różnicach chcemy wspólnie budować naszą przyszłość” (fragment wywiadu z dr. hab. Sławomirem Sowińskim).

Wspólne świętowanie, w tym przeżywanie wolnej od pracy niedzieli, być może pozostaje ostatnią okazją – pomimo ostrych podziałów i pluralizmu poglądów – do uświadomienia sobie prawdy o tym, że jesteśmy wspólnotą kulturową, obywatelską i religijną. Takie jest zresztą zasadnicze zadanie niedzieli: budowa na fundamencie solidarności i braterstwa międzyludzkich relacji i rodzinnych więzi. A takie szanse stwarza niedziela z ograniczonym handlem jak to jest w innych krajach UE.

 Warto o tym pamiętać w roku świętowania stulecia III-go powstania, między innymi dlatego, że pokolenia minionych dziesięcioleci wierniej niż my przestrzegały zasad prawa, w tym Bożego przykazania: „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”!

4. Niematerialny kapitał na przyszłość.

Przed 100 laty Wojciech Korfanty napisał: „w darze odrodzonej Polsce Górny Śląsk i jego mieszkańcy wnieśli nie tylko dobra materialne, ale i duchowe: świętość rodziny, szacunek dla pracy, rzetelność oraz silne poczucie przynależności do wspólnoty narodów chrześcijańskich”. I pewnie jako oczywistość świętowanie niedzieli. Te wartości i dobra duchowe przechowano i przekazywano w rodzinie, szkole i w Kościele z pokolenia na pokolenie. Oby zostały wniesione w nowe stulecie za pośrednictwem tego najcenniejszego kapitału i niematerialnego bogactwa, której symbolem jest wolna od pracy niedziela.

W opowiadaniu się po stronie tych wartości, a także w przekazie trwałego kodu etycznego młodemu zawiera się zwycięskie dzieło śląskich powstańców i ludzi Solidarności. Jako spadkobiercy powstańczego czynu i spuścizny Solidarności bądźmy czujni i odpowiedzialni za losy naszej Ojczyzny i śląskiej Ojcowizny. Potrzeba nam dziś mocnego poczucia identyfikacji z naszą Ojczyzną, budowania przyszłości w oparciu o poszanowanie godności człowieka, praw pracowniczych oraz umacnianie więzi rodzinnych i społecznych. Miejmy nadzieję, że międzypokoleniowa solidarność i duch braterstwa – poddawane próbie w pandemiczny czas – zdadzą egzamin miedzy innymi dzięki umiejętności świętowania niedzieli wolnej od niekoniecznej pracy. Amen.